Fundacja rodzinna w Polsce – jak skutecznie zabezpieczyć majątek?

Fundacja rodzinna to wprowadzona w 2023 r. instytucja prawna, która pozwala łączyć sprawy ze sfery biznesu z często niełatwymi relacjami rodzinnymi. Nierzadko zdarza się, że osoby, które przez wiele lat prowadziły działalność gospodarczą zgromadziły znaczny majątek, mają życzenie, aby ich następcy w zrównoważony sposób czerpali korzyści z tego majątku, a nawet, aby go pomnażali. W tym celu fundator – założyciel fundacji – wnosi do majątku fundacji majątek nieruchomy, określając jednocześnie jej statut, który precyzuje min. prawa i obowiązki beneficjentów fundacji, którymi będą np. dzieci fundatora.

Łączenie majątku rodzinnego z biznesem

Tak utworzona fundacja może czerpać zyski nie tylko ze zbywania majątku, najmu czy dzierżawy, ale również – co ciekawe – może nabywać udziały w funduszach inwestycyjnych, spółkach prawa handlowego w kraju i za granicą, a nawet udzielać oprocentowanych pożyczek, które również stanowią zysk fundacji rodzinnej. Taki przykład pokazuje, że fundacja rodzinna jest atrakcyjnym rozwiązaniem także dla funkcjonujących przedsiębiorstw, np. wytwórczych. Można bowiem wyobrazić sobie sytuację, w której majątek nieruchomy stanowi mienie fundacji rodzinnej, natomiast operacyjna działalność gospodarcza prowadzona jest przez spółkę prawa handlowego, w której udziałowcami są beneficjenci fundacji.

Korzyści podatkowe dla fundacji rodzinnej

Instytucja ta, choć z racji jej krótkiego istnienia, nadal uboga w doświadczenia prawne, stanowi odpowiedź na potrzeby przedsiębiorców, którzy chcą, aby ich majątek po zakończeniu działalności był chroniony i przynosił korzyści następnym pokoleniom. Podobnie jak dla każdej decyzji biznesowej, kluczową rolę odgrywają kwestie podatkowe, a w przypadku fundacji rodzinnej mogą one być zaskakująco korzystne.

Beneficjenci i zasady funkcjonowania fundacji

Fundacja rodzinna, prowadząc działalność gospodarczą zgodną z art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej, jest zwolniona z opodatkowania podatkiem dochodowym (CIT), dopóki zgromadzone przez nią środki nie zostaną przekazane lub postawione do dyspozycji przez fundację rodzinną, bezpośrednio lub pośrednio, do dyspozycji beneficjentów. W takim przypadku fundacja zobowiązana jest do zapłaty 15% podatku CIT bez możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodu i amortyzacji.

Jednakże zwolnienie podatkowe nie ma zastosowania do przychodów fundacji, które będą stanowiły tzw. ukryte zyski, czyli przychody wynikające z umów zawartych z beneficjentami, fundatorem fundacji lub podmiotami z nimi powiązanymi. Konstrukcja ta podobna jest do rozwiązań dotyczących tzw. CIT – u estońskiego. Ponadto zwolnieniem podatkowym nie są objęte dochody z najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, których przedmiotem są przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa lub składniki majątku służące prowadzeniu działalności przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z fundacją rodzinną, beneficjentem lub fundatorem.

Możliwości inwestycyjne i przedsiębiorcze fundacji rodzinnej

Co istotne beneficjenci fundacji rodzinnej zaliczani do najbliższego kręgu rodziny tak zwanej grupy zero tj. małżonek, zstępni (dzieci, wnuki itd.), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierbowie, rodzeństwo, ojczym, macocha nie zapłacą podatku PIT i podlegają zatem opodatkowaniem tylko na poziomie podatku CIT 15 %, o czym była mowa powyżej.