Rodzaje spółek – krótki przewodnik po formach prawnych działalności gospodarczej

Rynek gospodarczy jest dynamiczną i rozrastającą się przestrzenią, w której rozwija się i funkcjonuje wiele rodzajów działalności gospodarczej. Głównym celem przedsiębiorców wkraczających na rynek jest osiągnięcie zysku. Przed rozpoczęciem działalności konieczne jest jednak podjęcie decyzji co do formy prawnej, w jakiej będzie ona prowadzona. Jednym z możliwych rozwiązań jest założenie spółki.

Pojęcie spółki jest powszechnie używane w kontekście gospodarczym. Z punktu widzenia prawnego nie ma ono jednak jednolitego charakteru. Mówiąc wprost – nie każda spółka jest taka sama.

Podstawowy podział spółek obejmuje rozróżnienie na spółki prawa handlowego oraz spółkę cywilną. W obrocie funkcjonuje także spółka europejska, która nie należy do żadnej z wymienionych kategorii.

Spółka prawa handlowego, najogólniej rzecz ujmując, to odrębny od jej twórców podmiot prawa, powołany do życia w określonym przez tych twórców celu (zazwyczaj mającym właśnie charakter gospodarczo-zarobkowy). Kodeks spółek handlowych, będący podstawowym dla spółek prawa handlowego aktem prawnym wskazuje, że do kategorii spółek prawa handlowego należą dwie podkategorie:

1. spółki osobowe: 

• spółka jawna;
• spółka partnerska;
• spółka komandytowa oraz
• spółka komandytowo-akcyjna;

2. spółki kapitałowe:

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością;
• prosta spółka akcyjna;
• spółka akcyjna.

Mimo pewnych podobieństw, spółki osobowe i kapitałowe oparte są na odrębnych konstrukcjach prawnych, co sugerują już ich nazwy. Spółki osobowe bowiem oparte są na substracie osobowym, a wspólnicy mają swobodę w kształtowaniu reguł jej funkcjonowania. Natomiast spółki kapitałowe opierają się na kapitale. W związku z tym przewiduje się wnoszenie przez wspólników głównie wkładów pieniężnych lub rzeczowych, a tak powstały kapitał jest chroniony przepisami przed jego uszczuplaniem.

Odrębnym rodzajem spółki jest spółka cywilna. W przeciwieństwie do powyższych, nie jest ona odrębnym podmiotem prawa, a jedynie umową zawartą pomiędzy jej wspólnikami. W związku z tym, że nie posiada ona osobowości prawnej, spółka cywilna nie ma swojego majątku i nie jest stroną wszelkich kontraktów. Stroną tą są bowiem wspólnicy spółki cywilnej, a tworzony przez nich majątek jest majątkiem ich wszystkich, do którego mają niepodzielne prawo.

Niezależnie od opisanych rodzajów spółek, istnieje również spółka europejska. Przepisy dotyczące tej spółki są zawarte w akcie prawnym uchwalonym na szczeblu unijnym, tj. rozporządzeniu Rady z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej. Jej konstrukcja zbliżona jest najbardziej do polskiej spółki akcyjnej (tj. podobnie jak kapitałowe spółki prawa handlowego posiada podmiotowość i osobowość prawną), lecz umożliwia prowadzenie działalności gospodarczej w wielu krajach należących do Unii Europejskiej, na podstawie jednolitych wszędzie przepisów prawa. 

Jako ciekawostkę można wspomnieć o tzw. spółce cichej. Nie jest to uregulowana aktualnie przepisami prawa instytucja prawna, a nazwa ta ma charakter historyczny. Na zasadzie swobody umów dopuszcza się jednak zawarcie umowy, na mocy której jedna ze stron inwestuje w przedsiębiorstwo drugiej strony, co zapewnia inwestorowi odpowiedni udział w zysku oraz wpływ na proces zarządzania, bez ponoszenia odpowiedzialności za to przedsiębiorstwo oraz bez ujawniania go jako wspólnika danego przedsięwzięcia. 

Jak wskazaliśmy wybór w zakresie rozpoczęcia swojej działalności gospodarczej i formy jej prowadzenia jest dość rozbudowany. Nawiązując współpracę z podmiotem profesjonalnym przyszli (oraz obecni przedsiębiorcy) mogą uniknąć niepotrzebnego stresu związanego, chociażby z rejestracją czy przekształceniem spółek. Nasz zespół po przeprowadzeniu rozmowy i poznaniu wizji klienta jest
w stanie wesprzeć i wypracować odpowiednią drogę do osiągnięcia satysfakcjonującego rezultatu.